Gdy towar jest wadliwy, czyli gwarancja a rękojmia

Rękojmia i gwarancja to dwa podstawowe mechanizmy zabezpieczające kupującego przed negatywnymi skutkami nabycia wadliwego towaru. Czego dokładnie można żądać w takich przypadkach? Okazuje się, że kupujący ma szerokie możliwości ochrony swoich uprawnień.

Kupując jakikolwiek towar, spodziewamy się, że ma on wszystkie cechy, o których zapewnił nas sprzedawca. Niestety nie zawsze tak jest. Co wówczas zrobić? Najważniejsze uprawnienia w takich przypadkach wynikają z rękojmi, a ewentualnie również z gwarancji. Warto poznać najważniejsze rozwiązania prawne regulujące korzystanie z tych uprawnień.

Rękojmia a gwarancja – różnice 

Mówiąc najprościej, rękojmia wynika wprost z przepisów kodeksu cywilnego i tym samym jest obligatoryjna, natomiast gwarancja stanowi oświadczenie przedsiębiorcy, które ten może, ale nie musi złożyć. Zgodnie z art. 556 kodeksu cywilnego – wyrażającym definicję rękojmi – sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę. Natomiast wada polega na tym, że sprzedana rzecz jest niezgodna z zawartą umową. Ustawodawca za przykład takiej niezgodności uznał sytuacje, gdy rzecz sprzedana:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Są to tzw. wady fizyczne rzeczy. Należy od ich odróżnić wady prawne, które sprowadzają się do pytania, czy sprzedający rzeczywiście był właścicielem tego, co sprzedał. Zgodnie z art. 556(3) rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli stanowi własność osoby trzeciej, jest obciążona prawem osoby trzeciej albo ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu prawa.

Co zrobić, gdy rzecz ma wadę?

Zgodnie z kodeksem cywilnym, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może przede wszystkim:

• złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy (chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie);
• żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady;
• jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana, kupujący może żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na wolną od wad lub usunięciu wady;

Dodatkowo kodeks cywilny przewiduje specjalną ochronę dla konsumenta, którego roszczenia z tytułu rękojmi nie zostały rozpatrzone przez przedsiębiorcę w odpowiednim czasie. Zgodnie z art. 561(5) k.c., jeżeli kupujący będący konsumentem zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.

Czy kupujący może wybrać między rękojmią a gwarancją?

Natomiast gwarancja została zdefiniowana w art. 577 par. 1 kodeksu cywilnego, który stanowi, że udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie. Gwarancje może polegać np. na:

• zwrocie zapłaconej ceny;
• wymianie rzeczy bądź jej naprawie;
• zapewnieniu innych usług.

Przedsiębiorca nie ma obowiązku udzielania gwarancji, ale w praktyce jest ona powszechnie stosowana, zwłaszcza w przypadku sprzedaży różnego rodzaju sprzętu elektronicznego. W każdym razie warto pamiętać, że z roszczeń z tytułu rękojmi oraz gwarancji można korzystać niezależnie od siebie. Można więc skorzystać zarówno z rękojmi oraz gwarancji, jak i tylko z jednego z tych mechanizmów. Wszystko zależy od decyzji kupującego.

Adwokat Mateusz Czapran z Rzeszowa udziela porad prawnych w zakresie rękojmi i gwarancji, jak i reprezentuje klientów w sporach ze sprzedawcami. W ramach współpracy pomaga ustalić zakres czynności niezbędnych do podjęcia przed wdaniem się w spór sądowy.